วัดบ้านถ้ำ เป็นโบราณสถานสำคัญทางพุทธศาสนาที่เก่าแก่แห่งหนึ่งของจังหวัดกาญจนบุรี จดทะเบียนกรมศาสนา เมื่อปี พ.ศ.2325 ปัจจุบันมีเนื้อที่ 25 ไร่ 3 งาน 38 ตารางวา กรมศิลปากรได้เข้ามาสำรวจเมื่อปี พ.ศ.2492 ซึ่งพระยาอนุมานราชธน อธิบดีกรมศิลปากรในขณะนั้น ให้คำสันนิษฐานว่าเป็นวัดที่สร้างในสมัยสุโขทัยและสมัยอยุธยาติดต่อกัน เพราะพระพุทธรูปที่เป็นพระประทานในถ้ำและใบพัทสีมาอุโบสถเก่าของวัดเป็นสมัยสุโขทัย
ส่วนพระพุทธรูปหินทรายเป็นสมัยกรุงศรีอยุธยา เส้นทางขึ้นถ้ำเป็นบันไดลึกเข้าไปในปากมังกรตัวใหญ่ ภายในถ้ำมีพระพุทธรูปหลวงพ่อใหญ่ชินราชและโบราณวัตถุ และมีหินงอกลักษณะคล้ายผู้หญิง เชื่อกันว่าคือ นางบัวคลี่ ภรรยาของขุนแผนตามตำนานอิงประวัติศาสตร์เรื่องขุนช้างขุนแผน และบนยอดเขายังมีถ้ำที่มีหินงอก หินย้อยสวยงามอีกหลายถ้ำ บันไดขึ้นถ้ำมี 269 ขั้น จากหัวนาคถึงมังกร 114 ขั้น จากปากมังกรถึงหาง 105 ขั้น เดินเข้าถ้ำ 50 ขั้น
จุดชมวิวบนยอดเขา จากพื้นรวม 707 ขั้นบันได เบื้องหน้าคือแม่น้ำแม่กลอง
อุโบสถหลังเก่า ในอุโบสถมีพระพุทธรูปปางสมาธิพร้อมด้วยพระโมคคัลลาน์ พระสารีบุตร ซึ่งทำด้วยหินทรายลงรักปิดทองเป็นของเก่ามีมาแต่เดิม
อุโบสถหลังใหม่ ซึ่งมีพระพุทธชินราชจำลอง
พิพิธภัณฑ์วัดบ้านถ้ำ มีพระพุทธรูปเก่าที่ย้ายเอาลงมาจากถ้ำใหญ่หลายองค์ ถ้วยชามของเก่า
มีถ้ำอยู่มากมาย ถ้ำคูหามังกรสวรรค์, หรือถ้ำนางบัวคลี่, ถ้ำม่านวิจิตร, ถ้ำขุนแผน, ถ้ำดอกจอก, อุทยานถ้ำดุสิต, ถ้ำหมื่นหาญ, ถ้ำนางนวล, ถ้ำนางนอน ต.เขาน้อย อ.ท่าม่วง จ.กาญจนบุรี
